Είναι ευρύ διαδεδομένο ότι τα κητώδη (οι φάλαινες και τα δελφίνια) θεωρούνται όντα με υψηλό δείκτη νοημοσύνης. Πιθανότατα ο κυριότερος ιστορικός λόγος για το δόγμα αυτό είναι το μέγεθος και η σύνθεση της επιφάνειας που παρουσιάζεται στον εγκέφαλο των κητωδών.
Ο εγκέφαλός τους είναι αναλογικά δεύτερος σε μέγεθος μετά τον ανθρώπινο, η μνήμη τους καταπληκτική, τα συστήματα σόναρ που διαθέτουν, τα καλύτερα απ' οτιδήποτε κατασκευάστηκε από τη σύγχρονη τεχνολογία, οι κοινωνικές δομές των ομάδων τους πολύπλοκες. Δικαίως, λοιπόν, τα δελφίνια θεωρούνται οι μεγαλοφυΐες της θάλασσας.Ο ύπνος τους είναι ελεγχόμενος εφόσον κοιμάται μονάχα ο μισός εγκέφαλος, ενώ ο υπόλοιπος ελέγχει την αναπνοή του.
H ιδέα ότι το μέγεθος του εγκεφάλου και η δομή της επιφάνειας του σχετίζεται με τον βαθμό ευφυΐας, έγινε γνωστό από τους νευροανατόμους γύρω στις αρχές του αιώνα μας αλλά αυτή η θεωρία σκεπάστηκε από την ανακάλυψη ότι οι εγκέφαλοι διακεκριμένων ανθρώπων (που πρόσφεραν το σώμα τους στην επιστήμη) δεν παρουσίασαν τίποτα το ιδιαίτερο, αντίθετα είχαν απογοητευτικά αποτελέσματα (Kuhlenbeck, 1978). Τέτοιες αναφορές δυστυχώς χρησιμοποιήθηκαν για ιδιοτελείς σκοπούς και για να θίξουν θέματα όπως φυλετικές διακρίσεις, αντι-φεμινιστικά και κοινωνικά. Έτσι και παρέμεινε μέχρι που ένας θεράπων γιατρός, ο John Lilly, μέσα από την έρευνα εντυπωσιάστηκε με τον μεγάλο σε μέγεθος εγκέφαλο των κητωδών.
Το διάσημο βιβλίο του "ΝΟΥΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΝΕΡΟ" (Mind in the Waters) (Lilly, 1967) φαίνεται να έφερε μια καινούργια διάσταση στο θέμα μας.
Είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε με ακρίβεια τον όρο της "ευφυΐας" ειδικά όταν πρέπει να συγκρίνουμε τον άνθρωπο με κάποιους άλλους οργανισμούς. Αν η "ευφυΐα"προσδιορίζεται μόνο με το απόλυτο μέγεθος, δεν θα υπήρχε καμία δυσκολία στο να αποφασίζαμε πιο είδος είναι στην κορυφή.
Οι ερευνητές έχουν κάνει μια εκτενή έρευνα για να ερευνήσουν τη συγκρινόμενη ευφυΐα με αυτή τη μέθοδο. Υπάρχει όμως ένα βασικό πρόβλημα στο να δημιουργήσουμε πίνακες αυτού του τύπου και αυτό διότι δεν γνωρίζουμε πια βάρη πρέπει να πάρουμε σαν αντιπροσωπευτικά του κάθε είδους. Για παράδειγμα, ο κανονικός άνθρωπος μπορεί να έχει εγκέφαλο που να ζυγίζει από 900 μέχρι 2,000 gr. Επίσης το βάρος ενός εγκεφάλου μπορεί να διαφέρει ανάλογα με το αν είναι φρέσκο ή διατηρημένο και με το ποιο μέρος του εγκεφάλου έχουμε ζυγίσει. Το βάρος του εγκεφάλου διαφέρει από άτομο σε άτομο και σε μερικά κητώδη το βάρος μπορεί να διαφέρει και 40 % μέσα σε ένα χρόνο εξαιτίας των εποχιακών διατροφικών συνηθειών.
Το μέγεθος του εγκεφάλου ενός μικρού φιαλόρυγχου δελφινιού συγκρίνεται με το δικό μας στη γέννα και κατά τη διάρκεια της εξέλιξης του αναπτύσσεται μέχρι το ανώτερο επίπεδο του μέγιστου μεγέθους για ένα ενήλικο άτομο-γύρω στα 1700 gr. Ο εγκέφαλος ενός δελφινιού μεγαλώνει ταχύτατα ενώ είναι μικρό και φαίνεται να μειώνεται ο ρυθμός στα εννέα χρόνια ζωής του. Αυτή η μείωση είναι μικρότερη από τη δικιά μας η οποία εμφανίζεται στην αντίστοιχη ηλικία των 17 χρόνων και μετά.
